Jak wynika z badań i analizy Instytutu Badań Edukacyjnych około 10 proc. polskich uczniów jest systematycznie dręczonych, a przemoc werbalna jest powszechna. opisano wiele form przemocy, której doświadczają dziś uczniowie
w szkołach (nie tylko w Polsce). Przemoc w szkole jest jednym z poważnych zagrożeń dla zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Przybiera ona różną postać – począwszy od agresji fizycznej, przez izolowanie i zastraszanie, aż po wyszydzanie za pomocą nowych mediów. Ofiarą prześladowań w szkole może być każde dziecko, dlatego też warto być wyczulonym na różnego rodzaju sygnały, gdyż skutki przemocy rówieśniczej mogą być bardzo poważne.
Szczególną uwagę należy zwrócić zwłaszcza na dręczenie, które okazuje się być jest systematycznym stosowaniem przemocy wobec ucznia lub uczennicy. Jest ono szczególnie niebezpieczne, gdyż ten długotrwały proces zostawia trwały ślad w psychice ofiar na całe życie. Przytoczono również nowe zjawisko, jakim stała się agresja elektroniczna czyli tzw. cyberbulling – długotrwałe nękanie z wykorzystaniem nowoczesnych technologii.
Z analizy dotychczasowych badań dotyczących polskich szkół wynika, że dzieci narażone są na cały wachlarz zachowań agresywnych – od wyzwisk, przez wykluczanie z grupy po kradzieże i pobicia. Największym problemem szkół jest agresja werbalna. Z nią uczniowie stykają się najczęściej. Druga w kolejności jest agresja relacyjna (rozpowszechnianie szkodzących uczniowi informacji, wykluczenie, odtrącenie przez innych). Przyczyn przemocy w szkole można upatrywać w różnych zjawiskach, ale przede wszystkim w negatywnych wzorcach społecznych. Przemoc w szkole może przybierać różne formy, dlatego też należy być wyczulonym na wszelkiego rodzaju zmiany w zachowaniu dziecka. Najczęściej spotykaną formą zachowania przemocowego ze strony uczniów jest agresja fizyczna, która może charakteryzować się biciem, pluciem, szarpaniem, zabieraniem i chowaniem przedmiotów.
Oprócz tego wyróżnia się również przemoc słowną, która zwykle towarzyszy przemocy fizycznej. Może przyjmować ona formę: poniżania, wyśmiewania, deprecjonowania, zastraszania, grożenia, a także rozpowszechniania nieprawdziwych informacji. Specyficzną, rosnącą w siłę
w ostatnich latach formą przemocy jest przemoc elektroniczna, która odbywa się za pośrednictwem nowych technologii. Dziecko, które jest ofiarą przemocy, może dostawać przemocowe SMS-y, e-maile czy też wiadomości na mediach społecznościowych.
Aby przełamać dotychczasowe stereotypy, że ofiary przemocy w szkole stosunkowo rzadko mówią bezpośrednio o swoich problemach osobom dorosłym, w Szkole Podstawowej im. Adama Mickiewicza w Skokach pedagog szkolny zorganizował konkurs. Zadanie konkursowe polegało na napisanie pracy pisemnej na temat własnego spojrzenia na przemoc szkolną. Ukrytym celem konkursu było przełamanie strachu i braku wiary, że przyniesie to zamierzony efekt. Dziś wszyscy uczniowie szkoły wiedzą, że zgłoszone nauczycielom zachowania przemocowe nie są bagatelizowane. Ponadto pomoc dorosłych dla ofiar przemocy NIGDY nie może być równoznaczna z zemstą oprawców. Zwyciężczyni konkursu uczennica klasy VIIIC Laura Michałek wykazała się szczególną wrażliwością, znakomitą obserwacją. Prace wyróżnione uczennicy klasy VIIID Bejmy Karoliny i uczennicy klasy VIIIC Martyny Więckowskiej , wskazywały na potrzebę eliminowania zachowań agresywnych i przemocy wśród młodzieży. Zawierały bardzo ważne informacje. Prace Uczennicy klasy VIIID Balcer Anastazji oraz uczennic klasy VIIIC Dziurki Pauliny i Kłosowskiej Nikoli świadczą o tym, że nasi uczniowie potrafią wyodrębniać wszelkie postacie zachowań agresywnych z całego spektrum innych zachowań w szkole czy grupie. Wszystkim uczestnikom konkursu serdecznie gratuluję tego, że umieją dostrzegać i wzmacniać zachowania przyjazne, kooperatywne oraz być ich ilustracją.
Pedagog Krzysztof Ołdziejewski
